Сотрудники редакции «Нашей Нівы» вместе с семьей Менке во время поездки по Вильнюсу. Слева направо:
Антон Гриневич
,
Иван Луцкевич
, Леон и Ольга Менке,
Александр Власов
, Менке-мать, Кароль Менке-отец, Юлиана Менке и Люцик (Алоиз) Менке. Весна 1915 года. Из фондов БДАМЛМ
Юлиана Менке происходит из семьи вильнюсских немцев. С 1895 по 1905 годы училась в
вильнюсской
частной гимназии Веры Михайловны Прозаровой. Во время учёбы в гимназии она познакомилась с
Алоизой Пашкевич
, которая училась с сестрой Юлианы Женей
. С 1907 года в
Санкт-Петербурге
, в 1914 году сдала государственные экзамены в Санкт-Петербургский университет на историко-филологический факультет. В 1915 году, вернувшись в
Вильнюс
, она познакомилась с
Иваном Луцкевичем
и начала работать в Вильнюсском
белорусском комитете
. Она участвовала в открытии первой белорусской начальной школы,
(белор.)
(
и
(белор.)
(
, где позже преподавала
немецкий язык
и
педагогику
. В 1922 году она стала женой известного белорусского деятеля
Леона Витан-Дубейковского
. После его смерти (1940 год) дом и земля были национализированы, 6 марта 1941 года Юлиана с семьей уехала в
Германию
. Сначала она жила в лагере для мигрантов, затем была отправлена в
Берлин
, где работала переводчиком. После 1945 года она зарабатывала на жизнь чтением лекций. В сентябре 1947 года она поехала в Западную Германию в Малерсдорф к своей племяннице, а в апреле 1951 года в
Нюрнберг
. Она написала ряд воспоминаний о деятелях
белорусского национального движения
, о себе и своих близких. Так, она написала книгу, посвященную
Ивану Луцкевичу
«Мои воспоминания» (изданная в 1994 году в Вильнюсе с предисловием
(белор.)
(
, стала основой спектакля «Вильнюсские мечты», поставленного
в театре одного актера
«Зніч»
). В 1954 году в
Нью-Йорке
вышла книга «Леон Витан-Дубейковский», изданная Юлианой под псевдонимом
Кветка Вітан
.
Успаміны пра Івана Луцкевіча / пад псеўд. Кветка Вітан// Конадні. — 1963. — № 7. — С. 133 — 137; Бацькаўшчына. — 1956. — № 22 (304). — С. 3 — 4; 1956. — № 23 (305). — С. 2, 4.
Cor Ardens: Успаміны пра Цётку — Алаізу Пашкевічанку-Кайрыс / Ю. Вітан-Дубейкаўская // Конадні. — 1955. — № 3. — С. 49 — 54: іл.
Перадрук:
На суд гісторыі: Успаміны, дыялогі / Уклад., прадм. і звесткі пра аўтараў Б. І. Сачанкі; Тэкстал. падрыхт. С. Б. Сачанка. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 303 с. — С. 6 — 11. —
ISBN 5-340-01158-5
.
Мае ўспаміны / Юліяна Вітан-Дубейкаўская; Таварыства беларускай культуры ў Літве. — Вільня: Таварыства беларускай культуры ў Літве. — Мн.: Незалежная выдавецкая кампанія «Тэхналогія», 1994. — 190 с. —
ISBN 9986-422-35-3
.
Чаму Іван Луцкевіч не пакінуў па сабе пісьменных працаў (Жменя ўспамінаў) // Бацькаўшчына. — 1954. — № 30 — 31 (212 — 213). — 15 жніўня. — С. 3 — 6.
Примечания
На суд гісторыі: Успаміны, дыялогі... — С. 6.
Kipel, V., Kipel Z. Belarusian publishing in the West : a bibliography = Беларускі друк на Захадзе: бібліяграфія / Vitaut Kipel, Zora Kipel; edited by J. Garbinski & L. Yurevich; Belarusian Institute of Arts and Sciences, Polish Academy of Sciences, Institute of Slavic Studies. — New York — Warsaw: Belarusian Institute of Arts and Sciences — Polish Academy of Sciences, Institute of Slavic Studies, 2006. — XVI, 841 p. — P. 488. — (Bibliographic series; № 7). —
ISBN 83-8919-142-3
.
«Трэба жыць, як набяжыць»: Праўдзівая біяграфія амерыканскіх гадоў Наталлі Арсенневай // Юрэвіч, Л. Шматгалосы эпісталярыум: гісторыя людзей і ідэй на эміграцыі ў ліставанні / Лявон Юрэвіч; [Пад рэд. Н. Гардзіенкі]; Беларускі інстытут навукі і мастацтва. — Мн.: Кнігазбор, 2012. — 657, [1] с. — С. 413. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны; Кн. 20). —
ISBN 978-985-7007-43-1
.
Литература
Гардзіенка, Н.
Юльяна Дубейкаўская ў лістах (1958—1969) // Ісці на святло лабірынтамі даўніх падзей: зборнік памяці Віталя Скалабана / [Уклад.: А. Сідарэвіч, А. Фядута, М. Шумейка; Рэдкал.: А. Сідарэвіч (адк. рэд.) і інш.]. — Мн.: Лімарыус, 2013. — 497, [1] с., [4] л. партр. — С. 374—399. —
ISBN 978-985-6968-32-0
.
Сьв. памяці Юльяна Галена Дубейкаўская, народжаная Мэнкэ // Беларус. — 1979. — № 262. — Люты. — С. 4.
Юліяна Дубейкаўская не жыве // Беларус. — 1969. — № 150. — Кастрычнік. — С. 1.