Эльжбета Дружбацкая ( польск. Elżbieta Drużbacka , 1695 или 1698 — 14 марта 1765 ) — польская поэтесса и писательница времен Речи Посполитой , представительница сарматского барокко.

Биография

Происходила из шляхетского рода Ковальских. В юности оказалась в свите княгини Эльжбеты Синявской. Получила образование в Кракове. В 1720 году вышла замуж за Казимира Дружбанского, казначея жидачевского. после смерти мужа в 1740 году находилась как компаньонка при семьях Синявских, Любомирских, Сангушков, Красицких. В 1760 году поселилась в монастыре беренардинцев в Тарнуве, где и умерла в 1765 году.

Творчество

В ее активе присутствует религиозная эпика (посвящена святым Марии Египетской, Давиду, Марии Магдалине) и стихи, стихотворные романы, фабула которых восходит к мифологии, фольклора и французской прециозной прозы. Особенно интересна поэма «Описание четырех времен года», где картины природы далеки от распространенных аркадських шаблонов и отражают своеобразное и художественно чуткое восприятие ее поэтессой.

Среди прочего значительными являются поэмы «История князя Адольфа, наследника Роксолании», «Хвала леса», «История христианской принцессе Элефантины Евфратской».

Кроме того, она является автором многочисленных морально-дидактических сочинений, где пыталась показать современные обычаи, пути их улучшения. Известными среди таких произведений являются «Пункты для улучшения польских обычаев», «Примеры для верующих и степенный брак по любви».

Важнейшие произведения

• Dusza po wielu grzechach zabierając się do poprawy życia szuka po pustyniach S. Marii Egipcjanki, aby ją nauczyła sposobu pokuty szczerej i drogę pokazała do szczęśliwej wieczności , powst. 1746
• Opisanie życia św. Dawida, króla izraelskiego , powst. przed 1750, fragmenty przedr. dr Prot Sowizdrzał (W. Kubacki), Odrodzenie 1947, nr 34
• Święta Maria Magdalena jak wielką stała się ohydą płci białogłowskiej w grzechach swoich, tak wielką ozdobą w pokucie, stateczną w miłości Jezusa aż do śmierci krzyżowej , powst. przed 1750
• Do tegoż J. O. Książęcia (J. J. Załuskiego) IMci na Bibliotekę publiczną warszawską , powst. przed 1750
• , powst. przed 1750
• Fabuła o książęciu Adolfie, dziedzicu Roksolanii
• Forteca do Boga wystawiona, piącią bram zamknięta, to jest dusza ludzka z piącią zmysłami
• Snopek na polu życia ludzkiego związany
• Trzy monarchinie
• Punkta dla poprawienia zepsutych obyczajów polskich
• Pochwała lasów
• Skargi kilku dam w spólnej kompanii będących, dla jakich racyi z mężami swojemi żyć nie chcą
• Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych W. Imci Pani Elżbiety z Kowalskich Drużbackiej, skarbnikowy żydaczewskiej, zebrany i do druku podany przez J. Z. R. K. O. W., Warszawa 1752, "Zebranie rytmów przez wierszopisów żyjących lub naszego wieku zeszłych pisanych", wyd. J. A. Załuski, t. 1 – 2 wydania; wydanie nast. pt. Poezje , t. 1-2, Lipsk 1837, Biblioteka Kieszonkowa Klasyków Polskich , t. 30-31, (zawiera: wszystkie 12 ww. tytułów, inne drobne utwory oraz elegie moralne U. Radziwiłła)
• Historia chrześcijańska księżny Elefantyny Eufraty dowcipnym przemysłem... w wierszu polskim dokładnie ułożona, dla potomnej sprawczyny pamiątki do druku podana , Poznań 1769, fragmenty przedr. A. Lange Skarbiec poezji polskiej , seria I, t. 1, Warszawa 1903
• Cefal i Prokris , wyd. I. Krasicki, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1776, t. 13, przedr. A. Lange Skarbiec poezji polskiej , seria I, t. 1, Warszawa 1903
• Życzenie od serca pochodzące JO książęciu... Sanguszkowi, marszałkowi Trybunału Koronnego, aby szczęśliwie funkcją swoją zaczął i zakończył , (XVIII wiek)
• Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo , fragm. i treść ogł. H. Biegeleisen Świt 1886
• Raj białostocki. Refleksja nad śmiercią. (2 wiersze), wyd. W. Bojarski Sprawozdanie Dyrekcji cesarsko-królewskiego Gimnazjum w Przemyślu za rok szkolny 1895 , Przemyśl 1895
• Historia Ortobana , wyd. A. Lange Lamus 1912, t. 4
• wiersze i drobne utwory znajdują się w czasopismach: Ateneum 1938, s. 422-424; Dziennik Wileński 1816; Pamiętnik Warszawski 1823; Rozmaitości , Lwów 1841, nr 27; Tygodnik Powszechny 1950, nr 45; Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1776, t. 13, (tu: Nie masz czego sobie życzyć długiego życia na tym świecie; Małżeństwo szczęśliwe. Tłum. z franc.; Małżeństwo złe; Do wnuka; Pożegnanie Ulissesa z synem Telemakiem; Lais)
• wiersze rozproszone po czasopismach wyd. A. Lange Skarbiec poezji polskiej , seria I, t. 1, Warszawa 1903; kilka wierszy przedr.: J. Kott Poezja polskiego Oswiecenia. Antologia , Warszawa 1954; Wybór tekstów do dziejów kultury Wielkopolski , Poznań 1962
• rękopisy znajdowały się: Biblioteka Krasińskich (zniszcz. 1944), Ossolineum, Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego, Biblioteka Suskiej

Сборники

• A. Lange zamierzał sporządzić wydanie zbiorowe E. Drużbackiej. Materiały do tego wydania znajdowały się do roku 1944 w Korbutianum, Warszawa, (por. W. Borowy "Drużbaciana", Pamiętnik Literacki , rocznik 41, 1950, s. 869)

Источники

• Barbara Sawczyk, Maria Sąsiadowicz, Ewa Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic. Tom 1 , Tarnów 2003, ISBN 83-915445-2-4
• ( Pisarki polskie. Rekonesans na koniec stulecia - Instytut Książki)
• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut , t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 141-143
• na staropolska.pl

Примечания